Zeilen Urk

Algemeen:

Urk, gelegen in de Noordoostpolder, is met ruim 17.500 inwoners op een oppervlakte van circa 11,54 km² (en 98,36 km² water) de kleinste gemeente van de Nederlandse provincie Flevoland. Tot de gereedkoming in 1939 van de dijk die Urk met Lemmer verbond, was Urk een eiland in het IJsselmeer, de voormalige (tot de afwerking van de Afsluitdijk in 1932) Zuiderzee. In 1942 werd de Noordoostpolder drooggemalen, maar voor de inwoners van Urk leeft het eilandgevoel nog steeds; men woont bijvoorbeeld niet in Urk maar op Urk.

Urk kan worden omschreven als de meest kerkelijke gemeente van Nederland. Het is een zeer hechte en gesloten gemeenschap. Het plaatselijke dialect, het Urkers is nog buitengewoon vitaal en wijkt veel af van de andere dialecten uit de omgeving. Urk heeft ook haar eigen volkslied. Het Urker volkslied wordt voornamelijk gezongen tijdens de jaarlijkse aubade op Koninginnedag en overige officiële gelegenheden.

De belangrijke economische pijler van het dorp is de visserij. Van oudsher waren de Urkers aangewezen op de visserij en, in mindere mate, op de landbouw om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Armoe was troef want de visserij was niet altijd succesvol. En de visserij was ook gevaarlijk. Bij het vissermonument staan de namen van al de verdronken vissermannen vermeld.

De kentering voor Urk kwam met de afsluiting van de Zuiderzee in 1932. De Afsluitdijk maakte voorgoed een einde aan de Zuiderzee en ook de dagen van het eiland Urk waren geteld. De zoute zuiderzee werd een zoet IJsselmeer en volgens de deskundigen zou het met de visserij op Urk wel gauw zijn afgelopen. Het IJsselmeer bood immers te weinig ruimte om iedereen een plaats te bieden voor de uitoefening van visserij en de Noordzee zou ook al onbereikbaar worden omdat Urk vrijwel midden in Nederland lag.

Die verwachting is, we kunnen het zien aan het huidige welvarend Urk, niet uitgekomen. Het wordt wel 'het Wonder van Urk' genoemd. De Urkers gingen hun geluk beproeven op de Noordzee. Grotere kotters werden gebouwd. De visafslag op Urk groeide gestaag verder. Tot eind jaren '70 werd de vis nog veelal aangevoerd via de Urker haven. Na die tijd werden de kotters te groot om over het IJsselmeer naar de thuishaven te komen en werd de vis per vrachtwagen vanuit zeehavens als IJmuiden, Harlingen, Delfzijl, Lauwersoog aangevoerd om op Urk te worden verhandeld. Rond de visafslag groeide een enorme visverwerkende industrie. Jaarlijks wordt naar schatting zo'n twee miljard aan vis geëxporteerd naar landen als Italië, Frankrijk etc.

Toeristische informatie:

Urk heeft meerdere bezienswaardigheden waaronder de vuurtoren die zich op het hoogste punt van het voormalige eiland bevindt. Vanwege de drukke vaart over de Zuiderzee besloten de Staten van Holland in 1617 een vuurbaak op Urk te bouwen. Deze vuurbaak moest door de afkalving van het eiland verschillende malen worden verplaatst. De huidige vuurtoren is in 1844 opgetrokken van baksteen, rond van vorm en wit van kleur. De toren is bijna veertien meter hoog en toont ‘s nachts een schitterlicht: elke vijf seconden een schittering van 0,2 seconden.

Een steen in de toren draagt het volgende opschrift: "In het jaar 1617 heeft de Wel. Ed. Gr. Achtb. Heer Gerrit Jacob Witsen, burgemeester dezer steeds (d.w.z. Amsterdam) uit last van de Ed. Gr. Mog. Heren Staten een vuurbaak op Urk doen stellen en is den eersten September dezes jaars de eerste vuring gedaan".

Tijdens de zomermaanden kan de vuurtoren worden beklommen. Buiten het seizoen is de vuurtoren op afspraak te bezichtigen. Voor de toren is een verrekijker geplaatst. Van hier uit zijn bij helder weer drie provinciën te zien: Flevoland, Noord-Holland en Friesland.

Links in het zuidoosten is de Ketelbrug, die de Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland verbindt, zichtbaar. Rechts daarvan, in zuidzuidwestelijke richting, ligt Lelystad met de Flevocentrale en de zendmast. Recht vooruit in het westen ligt Noord-Holland met Enkhuizen. Iets naar rechts hiervan ligt zo'n zeventig meter uit de wal de Ommelebommelesteen. In noordnoordwestelijke richting zijn de kliffen van Gaasterland te zien. Helemaal rechts tenslotte ligt de dijk naar Lemmer. Op de dijk, die ongeveer 23 kilometer lang is en op 3 oktober 1939 werd gedicht, staan vijftig windmolens.

Vlakbij de vuurtoren bevindt zich een ander monument. Het Kerkje aan de Zee is omstreeks 1600 gebouwd en na ongeveer 30 jaar op een eilandje voor de kust van Urk komen liggen. Het was alleen wadend door zee of per bootje bereikbaar. In 1786 is het Kerkje aan de Zee herbouwd, voor een bedrag van nog geen 15.000 gulden (€ 6.807). Herbouw bleek noodzakelijk omdat het kerkje in de laatste dagen van zijn bestaan zo bouwvallig was dat het moest worden afgebroken.

Het kerkje is in de jaren 1988/1989 voor het laatst gerestaureerd. Toen is ook het orgel vervangen door een Van Dam orgel (bouwjaar 1906) afkomstig uit de Hervormde kerk in Munnikeburen. Boven de hoofdingang van het kerkje zit nog steeds een gedenksteen als blijk van de vroegere band met de stad Amsterdam.

Tegenover het Kerkje aan de Zee staat dit gedenkteken voor de op zee omgekomen vissers. Het is in 1968 door Koningin Juliana onthuld.

Kunstenaar G. van der Leeden heeft een beeld gemaakt van een vissersvrouw die nog eenmaal achterom kijkt naar zee, na vergeefs gewacht te hebben op haar geliefden. Rond het standbeeld zijn 33 marmeren platen, met de namen van slachtoffers, in een muur gevat. Van 1865 tot 1904 zijn 210 vissers omgekomen en in de laatste 100 jaar nog eens 143 mannen. Hieronder bevonden zich kinderen van 10 en 11 jaar.

Door Urk verspreid staan diverse kunstobjecten. Deze zijn allemaal beschreven in het boekje ‘Kunstroute'. De route voert, via de mooiste plekjes, langs de diverse kunstobjecten in Urk. Het boekje is een uitgave van de gemeente Urk en is verkrijgbaar in het museum of het gemeentehuis.

Voor de kinderen is er kinderboerderij de Stekplek en Speeleiland Balleboe . Urk heeft een overdekt zwembad 't Bun

Havens:

• WSV “De Zuiderzee”
• Gemeentelijke Jachthaven (uit de watersportalmanak.nl)

Urk is Urk niet meer, want Urk heeft uitgebreid en niet een klein beetje. Wie gewend was in Urk aan de muur te liggen wordt nu verrast door een fikse uitbreiding van het aantal ligplaatsen. Het voormalig parkeerterrein bij de haven is omgetoverd tot een echte jachthaven. Maar liefst 120 ligplaatsen zijn toegevoegd aan de bestaande 80.

Komende vanaf het Ketelmeer of Lelystad is de haven in een streep aan te varen. Als u vanuit het noorden komt moet u oppassen voor de ondiepte aan de westkant voor Urk en niet op de vuurtoren aanvaren. Onder water liggen in het Vormt stenen die niet zichtbaar zijn. De ondiepte wordt gemarkeerd met rood-witte paaltjes. Volg gewoon de betonning en u heeft geen enkel probleem. Vanaf de UK10 kunt u parallel langs de kust varen naar de UK22, vandaar heeft u zicht op de haven en de dijk die er voor langs loopt.

Als u de dijk passeert ziet u aan stuurboord de ingang naar de haven van de watersportvereniging Urk. Wij hebben gekozen voor de gemeentehaven die u bereikt door langs de dijk te varen. Pas op voor grote schepen.

Na de punt aan stuurboord kunt u direct afslaan naar de nieuwe haven of rechtdoor naar het oude gedeelte. We hebben geen havenmeester gezien die ons een plaats wijst en op goed geluk leggen we ergens aan.

De oude haven beschikt aan stuurboord over diverse boxen, aan bakboord ligt u tegen de muur. Op de kade is overal stroom en water. Aansluitingen zonder muntjes, de kosten zitten in het (lage) tarief verwerkt. Mooi geregeld op Urk.

Het nieuwe gedeelte beschikt over enkele middensteigers en boxen in diverse maten. Alles is helemaal nieuw dus het ziet er keurig uit. Op de wal is van het overgebleven terrein een heuse boulevard gemaakt, compleet met bankjes en bloembakken. Je vraagt je af of dit het klassieke Urk is wat we gewend zijn, maar in het dorp is alles hetzelfde nog.

Oude huizen, leuke winkelstraatjes, waar je nog mensen in klederdracht ziet lopen en fietsen, terwijl de brommers je voorbij scheuren. Uit het verleden weten we nog dat dit altijd hinderlijk was, de jeugd van Urk houdt dit tot in de nachtelijke uren vol. Restaurantjes meer dan voldoende in soorten en smaken. Voor wie helemaal geen eisen stelt aan eten, maar wil genieten van het uitzicht is er nog De Kaap. Het eten is ronduit slecht, maar het uitzicht magnifiek.

Voor passanten zijn meerdere toiletgelegenheden beschikbaar, aan de kade en op het nieuwe terrein. Opvallende bijzonderheid: Op zondag wordt er in Urk geen havengeld geïnd. De zondag beschouwt men op Urk als een rustdag. Ook veel restaurants zijn dan gesloten.

Winkels:

Winkelcentrum Oud Urk bevindt zich in het oude dorp. Aangezien het kort bij de haven ligt, heerst er altijd een gezellige sfeer. Er is een supermarkt te vinden, een viswinkel, een uitzendbureau, meerdere bankfilialen en tal van andere winkels, zowel eigen bedrijven als vestigingen van bekende, landelijke ketens.

Aan de andere kant van het oude dorp is het buurtwinkelcentrum de Hofstee te vinden. Rondom een gezellig plein liggen tal van winkels, variërend van een fotozaak tot een snoepspecialist.

Urkerhard is het grootste en meest moderne winkelcentrum van Urk. In de snelgroeiende ‘buitenwijk' van Urk is een compleet winkelcentrum aangelegd, waar zaterdags ook de markt plaatsvindt. Ook zijn hier meerdere supermarkten vertegenwoordigd en zijn er tal van andere winkels te vinden. Het winkelcentrum is uitstekend bereikbaar en er zijn volop parkeerplaatsen.

Pyramideweg is het kleinste winkelcentrum van Urk, tussen het oude dorp en de nieuwbouw. Het herbergt een bakker, een uitzendbureau, een kledingwinkel, een schoenenwinkel en een verscentrum.

Horeca:

Het Urker uitgaansleven staat garant voor een gezellige en plezierige avond. U heeft de keuze uit uiteenlopende uitgaansgelegenheden, zoals een bruincafé, feestcafé of taveerne. Er zijn diverse restaurants waaronder Mes Amis dat in de Top 100 van Nederlands beste restaurants terug te vinden is.